Notatki wizualne w warsztacie technical writera

Czy analogowe notatki mają prawo bytu w dzisiejszym cyfrowym świecie? Uważam, że tak, a przynajmniej "u mnie to działa" 🙂 Zapraszam do zapoznania się z metodą tworzenia notatek wizualnych.

Szkolenie z tworzenia notatek wizualnych

W marcu 2023 wziąłem udział w szkoleniu prowadzonym przez Gabrielę Borowczyk. Otrzymałem solidną porcję wiedzy o technikach tworzenia różnego rodzaju napisów, elementów dekoracyjnych, liter i rysunków. Są to umiejętności pomocne zwłaszcza dla scrum masterów podsumowujących wizualnie spotkania, warsztaty i spontaniczne burze mózgów.

Szkolenie, w którym wziąłem udział z innymi pracownikami Hitachi Energy, było przyjemne i intensywne. Mieliśmy okazję podkręcić naszą kreatywność bawiąc się przy tym wyśmienicie. Muszę przyznać, że z takim zapałem rysowałem ostatnio w liceum. Niestety z biegiem czasu było do tego coraz mniej okazji.

Sam temat był dla mnie ważny o tyle, że moją odwieczną bolączką był charakter pisma zbliżony do szyfru lub recepty wypisanej przez lekarza. Było to pokrzepiające, że mimo mojego awangardowego stylu pisania, również i ja byłem w stanie się nauczyć jak pisać na plakatach dostatecznie wyraźnie.

Dowiedziałem się też o graficznych facylitatorach prowadzących warsztaty z użyciem własnoręcznie narysowanych materiałów, a także o ilustratorach spotkań i wydarzeń, tworzących wizualne podsumowania, które są świetnymi materiałami edukacyjnymi. Przykładami wydarzeń tech writingowych uświetnionych zapisami graficznymi są soap! 2015 i Write the Docs 2021 z których relacje możesz przeczytać na techwriter.pl.

Jeśli poszukujesz szerszych definicji notatek wizualnych i powiązanych z nimi tematów, zajrzyj na blog Gabrieli, którego dodatkowym atutem są piękne rysunki.

I co dalej zrobić z tą wiedzą?

Warsztaty ukończyłem, dyplom otrzymałem. Przez dłuższy czas nie tykałem flamastra, aż pewnego pięknego dnia stwierdziłem, że wypróbuję te umiejętności w codziennej praktyce speca od dokumentacji i autora radosnej twórczości po godzinach. Poszerzyłem mój zestaw pisaków, zakupiłem biuwar (moje nowe ulubione słowo 😉) i zacząłem eksperymenty z pisanymi i rysowanymi notatkami. Dla mniej zorientowanych, biuwar to duży arkusz papieru z kalendarzem, miejscem na odręczne rysunki i listę zadań.

Jak korzystam z wizualnych notatek

Zarówno w pracy jak i po godzinach tworzę listy zadań, mapy tematów i sieć połączeń między nimi. Rysunki i zapiski pomagają mi spamiętać rzeczy, które aktualnie biorę na tapet. Zapisuję sobie główne tagi, którymi kategoryzuję notatki w narzędziu Obsidian. Postaram się napisać więcej o tej aplikacji w jednym z moich przyszłych artykułów.

Rysunki "pączkują" i z biegiem czasu tworzy się z nich mozaika. Jeśli tematy znajdują się blisko siebie, oznacza to, że są w jakiś sposób ze sobą związane. Za pomocą kolorów i innych metod mogę podkreślać powiązane tematy. Z lubością wykreślam zamknięte sprawy. Kiedy na arkuszu robi się zbyt tłoczno albo większość kwestii jest rozwiązana, wydzieram kartkę i biorę się do zapisywania kolejnej. Stare notatki zachowuję, bo stanowią wizualny zapis stanu rzeczy z danego momentu projektu. Czasem do pewnych szczegółów warto wrócić.

W czym pomagają mi wizualne notatki

Notatki wizualne wspierają mnie w zapamiętywaniu nazw projektów, komponentów, dat i powiązań. Arkusz z zapiskami jest jak notatka na lodówce. Wystarczy na nią spojrzeć, żeby odświeżyć sobie kluczowe informacje. Im bardziej złożona struktura tego nad czym pracujesz, tym bardziej wizualizacja pomaga Ci ułożyć to sobie w głowie. Jest to szczególnie pomocne podczas etapu analizy. Dodatkowym plusem jest to, że kiedy masz niezapowiedzianą rozmowę na Teams na temat danego projektu, masz przed oczami kluczowe fakty. No i oczywiście masz miejsce na arkuszu na zrobienie szybkich notatek w trakcie rozmowy. Czasem za status mojego projektu wystarcza zdjęcie rysunku podsumowującego moje działania. Potrzebujesz zaprojektować diagram? Do dzieła, papier wszystko przyjmie!

Dlaczego uważam, że warto notować i rysować

Notatki wizualne to doskonałe urozmaicenie pracy biurowej, która polega głównie na patrzeniu w monitor i klepaniu na klawiaturze. Uważam, że rysowanie jest relaksującą i rozwijającą czynnością, która angażuje dodatkowe obszary mózgu, wspierając kreatywność, wyobraźnie i myślenie. Najlepsze rzeczy w życiu są najprostsze. Jest w tym czysta radość tworzenia. Nie bez powodu dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym spędzają masę czasu na rysowaniu. Jeśli i Ty spędzisz na tym chociaż 15 minut w ciągu dnia, nie pożałujesz. Odręczne notatki to bardzo elastyczna metoda - możliwości ekspresji są ogromne. Kółko, kreska, przekreślenie czy falista linia potrafią w kilka sekund uchwycić wiele ulotnych koncepcji na papierze.

Co na to nauka?

Nie powinno być zaskoczeniem, że istnieją badania naukowe wskazujące na dobroczynny wpływ rysowania na rozwój dzieci. Dowiedziono również, że robienie rysowanych notatek czy nawet gryzmolenie na brzegu zeszytu ma pozytywny wpływ na koncentrację, przetwarzanie i zapamiętywanie informacji. Jedną z przyczyn może być aktywizacja i współpraca kilku obszarów mózgu jednocześnie. Tłumaczenie myśli i koncepcji na obrazy wspiera tworzenie nowych połączeń neuronowych, co pomaga lepiej rozumieć i zapamiętywać. Rysowanie odgrywa rolę we wspieraniu osób w spektrum autyzmu oraz osób z demencją. Zastosowań dla rysowania i korzyści z niego płynących jest naprawdę mnóstwo. Jest to temat rzeka, dlatego udostępniam linki do dodatkowych źródeł dla osób zainteresowanych:

• The drawing effect: evidence for reliable and robust memory benefits in free recall
• The science of drawing and memory
• Unlocking cognitive benefits - does drawing makes you smarter?
• The power of visualization in maths
• Art therapy for children with autism spectrum disorder

A co z cyfrowymi notatkami?

Nie odżegnuję się od cyfrowych notatek - również z nich korzystam. Można powiedzieć, że różne rodzaje notatek wspólnie tworzą coś na kształt ekosystemu. Notatki cyfrowe (Obsidian) potrafią się dobrze uzupełniać z odręcznymi zapiskami. Zależnie od sytuacji, raz wybieram rozwiązanie analogowe, a raz cyfrowe. Czasem potrzebuję przepisać odręczne notatki do Obsidian, żeby zasilić moją wirtualną skarbnicę wiedzy. Gdy jestem bardzo leniwy, robię zdjęcie notatce i umieszczam ją w systemie. Też tak można.

Komu mogę to polecić

Myślę, że notowanie wizualne jest dobre dla osób, które lubiły rysować i szukają urozmaicenia w robieniu notatek. Jeśli jesteś wzrokowcem, a aspekt wizualny ma dla Ciebie znaczenie podczas nauki i organizacji informacji, zdecydowanie możesz na takich notatkach skorzystać.

Wskazówki

• Możesz czuć opór wewnętrzny, może pomyślisz, że to dziecinada. Pamiętaj, że nikt nie ocenia piękna Twoich wytworów, a flamaster nie gryzie 🙂
• Przejdź porządne szkolenie. Energia płynąca z pracy w grupie doda Ci skrzydeł.
• Nie przejmuj się perfekcjonizmem. Linia wyszła krzywo, rysunek nie zmieścił się przy brzegu kartki? Przekreśl i zaadaptuj to, bo, cytując Gabrielę Borowczyk: "Tak miało być i koniec".
• Chętnie się wraca do estetycznych i dobrze zaprojektowanych notatek. Nie musisz być artystą i spędzać nad rysunkiem całego dnia. Minimalna chlujność jest konieczna, żeby oczy nie bolały przy oglądaniu.
• Rysunki mogą być minimalistyczne.
• Daj sobie czas na nabranie doświadczenia. Po jakimś czasie znajdziesz triki, by szybko wyrazić to, na czym Ci zależy.
• Internet jest pełen przepisów na tworzenie uproszczonych grafik czy symboli. Wpisz w wyszukiwarkę obrazów: "Jak narysować X".
• Przede wszystkim rysuj i baw się dobrze.