Prosty język w tekstach naukowych i technicznych
Język to nasz główny środek komunikacji. Za jego pomocą przekazujemy wszystko, co dla nas ważne, ciekawe, trudne czy potrzebne. Dobre opanowanie języka znacznie ułatwia sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Dlatego ważne jest, by komunikaty przekazywane adresatowi były precyzyjne, jasne i czytelne. A co w sytuacji gdy nie chodzi o codzienną komunikację, ale o tekst naukowy czy techniczny? Czy można takie treści przekazać tak, by bez trudu zostały zrozumiane przez kogoś zupełnie niezorientowanego w danym temacie? Odpowiedzią na te pytania jest prosty język (ang. plain language).
Czym jest prosty język?
Prosty język to zbiór reguł, których celem jest ustandaryzowanie języka pisanego, tak by odbiorca treści był w stanie szybko, jasno i w pełni zrozumieć co czyta.
Według twórców Plain Language Campaign autorzy tekstów naukowych, technicznych, prawnych, a nawet urzędowych powinni znacznie uprościć styl, w jakim tworzą treści. Ich zdaniem o wiele łatwiej przekazać trudne informacje używając prostej formy, niż zawiłymi zdaniami z dużą ilością branżowego słownictwa. Na potwierdzenie swej tezy członkowie Plain Language Campaign przyznają corocznie różne nagrody, a wśród nich Golden Bull Award dla najgorszego tekstu pisanego. Tutaj możecie przeczytać tekst “nagrodzony” w 2019 roku.
Jak pisać, by być zrozumianym?
Większość twórców chce, by ich tekst został jak najlepiej zrozumiany przez czytelnika. Co zrobić, by tak było nawet w przypadku bardzo trudnego lub nudnego tematu? Oto kilka ogólnych reguł:
- pisz tak jakbyś mówił - użycie stylu mówionego w tekście pisanym skraca dystans, pozwala na uproszczenie tłumaczenia, a zarazem sprawia, że czytelnik jest bardziej zainteresowany tym, co czyta,
- pisz tak jasno jak to jest tylko możliwe - unikaj trudnych definicji, rzadko używanych wyrazów, czy zwrotów charakterystycznych tylko dla określonej branży,
- stosuj wszystkie zasady prostego języka - lista poniżej,
- zawsze przeczytaj swój tekst w wersji drukowanej zanim go opublikujesz - jeśli nie chcesz drukować, utwórz inny format tekstu nad jakim pracujesz. Chodzi o to, by spojrzeć na to, co się napisało z innej perspektywy.
12 zasad prostego języka
W wypracowaniu nawyku pisania według stylu prostego języka pomocne są następujące zasady:
- Umieść najważniejsze informacje na początku tekstu - czytelnik od początku będzie wiedział co chcesz przekazać i nie będzie musiał ponownie czytać tych samych fragmentów.
- Używaj krótkich zdań - średnia długość zdania powinna mieć około 15-20 wyrazów.
- Umieść jeden pomysł w jednym zdaniu - nie mieszaj informacji na różne tematy w jednym zdaniu. Lepiej napisać krótko na jeden temat niż rozwlekle na kilka w zdaniu złożonym.
- Różnicuj rytm - lepiej czyta się teksty, które mają pewną melodykę dzięki krótszym zdaniom. Przykuwają one bardziej uwagę niż wielowyrazowe, monotonne zdania wielokrotnie złożone.
- Podziel tekst na krótsze fragmenty - jeden paragraf powinien dotyczyć jednego zagadnienia. Nie powinien być także zbyt długi (100-200 wyrazów). By ułatwić czytelnikowi zrozumienie tekstu wyjaśnij krótko, na początku każdego paragrafu, czego będzie on dotyczył.
- Unikaj tworzenia rzeczowników odczasownikowych (ang. nominalization) - jest to szczególnie częste w angielskich tekstach naukowych. Forma ta sprawia, że tekst jest trudny i nudny w odbiorze.
- Unikaj żargonu - ponieważ jest to zbiór słownictwa specyficznego dla określonej grupy społecznej lub zawodowej, nie każdy czytelnik tekstu będzie mógł zrozumieć co czyta. Jeśli zdecydujesz się na użycie żargonu wyjaśnij jego znaczenie zaraz po wprowadzeniu go do tekstu.
- Unikaj długich wyrazów - długie wyrazy są charakterystyczne dla angielskich tekstów naukowych, technicznych, a nawet instrukcji. Warto je jednak zastąpić krótszymi i lepiej znanymi słowami, które będą łatwiejsze w przeczytaniu i skrócą czas czytania tekstu.
- Nie bój się powtórzeń - w tekstach technicznych powtarzalność danego wyrazu pomaga w przyswojeniu informacji. Chaos wprowadza używanie różnych słów w odniesieniu do tej samej rzeczy.
- Unikaj akronimów - skracanie wyrazów lub grup wyrazów wprowadzaj tylko wtedy gdy jest to konieczne. Pamiętaj, by wprowadzając po raz pierwszy skrót, który nie jest powszechnie znany, wyjaśnić jego znaczenie.
- Pozbądź się zbędnych słów - im mniej niepotrzebnych wyrazów tym bardziej zrozumiały tekst.
- Używaj strony czynnej w zdaniu gdy tylko jest to możliwe - taka forma jest łatwiejsza w odbiorze, bardziej przejrzysta i zrozumiała.
Przyswojenie tych zasad przez autora oraz ich stosowanie w praktyce pomoże czytelnikowi w zrozumieniu tego, co czyta. Sprawi też, że praca twórców treści będzie przyjemniejsza. Czy korzystacie z tych zasad w swojej pracy? A może znacie inne standardy ułatwiające przekazywanie informacji odbiorcy treści?